Vào
ngày 16 tháng 03 năm 2009, trong diễn từ của Đức Thánh Cha Benedict XVI gửi cho
Bộ Giáo sĩ nhân cuộc họp khoáng đại, trong thư ngài đã tuyên bố mở năm đặc biệt
dành cho các linh mục, hay còn gọi là Năm Linh Mục. Khi đọc tin này, tôi thấy sự
quan tâm rất đặc biệt của Đức Thánh Cha đã dành cho các linh mục. Đồng thời,
ngài cũng thấy những điều mà ngài cần và phải có trách nhiệm đối với linh mục
trong thời đại hôm nay. Do đó, trong bài phỏng vấn Đức Tổng Giám Mục Mauro Piacenza, Tổng thư ký Bộ
Giáo Sĩ, về Năm Linh Mục, ngài đã nói lên mục đích mà Đức Thánh Cha muốn
tỏ bày trong Năm Linh Mục như sau: Chúng ta đều biết Đức Thánh Cha đặc biệt
chú ý đến cuộc sống, nền tu đức, việc thánh hóa và sứ mệnh của các Linh Mục. Như
thế, có thể nói, Đức Thánh Cha quan tâm đến đời sống thiêng liêng và đời sống
mục vụ của các linh mục đang đối diện với một thời đại có nhiều biến chuyển,
trong đó điều đáng quan tâm nhất là giá trị con người, nếu không muốn nói là
đang đánh mất căn tính nguyên bản của hành trình làm con Thiên Chúa. Điều đó
cũng có nghĩa là ngài muốn hun đúc thêm cho các linh mục một sức sống, một
nguồn nhựa sống thần linh hầu làm dậy men lại căn tính thật cho chính linh mục,
cho thế giới, hay ít nhất là cho đoàn chiên mà Chúa đã giao phó cho các linh
mục.
Trong
chiều kích đó, người viết cũng muốn bám theo luồng ánh sáng mà Đức Thánh Cha đã
thắp lên trong Năm Thánh Linh Mục này. Người viết không tham vọng nói lên điều
gì lớn lao, nhưng đây là dịp đặc biệt mà tôi muốn suy tư chút gì nho nhỏ giữa
một đại dương bao la hồng ân mà Thiên Chúa đã ban cho linh mục, để nói lên căn
tính ơn gọi linh mục mà Thiên Chúa ban tặng một cách nhưng không.
1. Chức Thánh (chức Linh mục) là hồng ân vô
giá Chúa tặng ban
Từ
một thụ tạo nhỏ bé và mọn hèn trong dương gian, nhưng Chúa đã đưa con lên hàng
Khanh Tướng.
Thật là một ân ban mà con người không thể hiểu cho tần tượng bằng lý trí của
loài người. Làm sao mà hiểu nổi, xét về mặt tự nhiên thì hôm qua mới chỉ là thầy,
chỉ là anh và chỉ là…nhưng hôm nay được mọi người đều chúc mừng tân “Linh Mục”
và từ đây được gọi là “Cha”! Và họ sẽ dành mọi điều quý trọng nhất cho cha.
Nhưng đó là hồng ân, mà duy chỉ mình Thiên Chúa mới có quyền ban cho theo lòng
nhân ái và ý muốn của Ngài để từ đó linh mục hằng luôn chúc khen Thiên Chúa suốt
cuộc đời:
Theo ý muốn và lòng nhân ái của Người,
Người đã tiền định cho ta làm nghĩa tử
nhờ Đức Giê-su Ki-tô,
để ta hằng ngợi khen ân sủng rạng ngời,
ân sủng Người ban tặng cho ta
trong Thánh Tử yêu dấu. (Ep 1, 5-6)
Thánh Phaolo đã chỉ rõ và khẳng định ân sủng mà duy chỉ có Thiên
Chúa Toàn Năng ban tặng cho những ai một lòng trung tín với Ngài. Do vậy, linh
mục là hình ảnh và luôn mang nơi mình cả nhân thần của Đức Kitô. Bởi thế linh mục
phải có trách nhiệm làm cho mọi người thấy được sự thiện hảo của Người. Vì linh
mục là khí cụ trung gian mà Thiên Chúa dùng để truyền tải tình yêu của Ngài, và
ngược lại con người cũng muốn gặp gỡ Thiên Chúa nơi linh mục: Thiên Chúa là sự phong phú duy nhất mà người ta ao ước
tìm gặp nơi một linh mục.
Như thế, hồng ân lớn
lao đó không chỉ để ôm ấp, nhưng phải chia sẻ và phân phát cho mọi người. Sứ mạng
đó các tân chức đã được Đức Giám mục truyền trong ngày nhậm chức: Các con tin những điều các con đã được học,
dạy người ta những điều các con đã tin và hãy thực hành những điều con đã dạy.
2.
Chức Thánh là để phục vụ
Khởi nguồn từ Đức Giêsu là linh mục
Thượng Phẩm, Ngài đã nói: Thầy đến không
phải để được phục vụ, nhưng là để phục vụ, và hiến mạng sống làm giá chuộc muôn
người (Mc 10,45). Đời linh mục là một cuộc đời ra đi và ra đi dẫm theo bước
chân của Thầy Giêsu. Vì ra đi trong hân hoan của hồng ân vô giá mà Thiên Chúa
đã ban tặng cho đời linh mục. Được lớn lên và được mời gọi gữa muôn người, chức
thánh cũng được chọn để ra đi vui đời phục vụ cho Thiên Chúa và mang Đức Giêsu
tới khắp bốn phương. Noi gương thánh Thánh Gioan
Maria Vianney là: “Một mục tử tốt, một mục
tử theo con tim của Thiên Chúa, đó là kho tàng lớn nhất mà Thiên Chúa nhân lành
có thể ban cho một giáo xứ, và là một trong những hồng ân quí giá nhất của lòng
từ bi Chúa” (Le Curé d'Ars, Pensées, présentés par l'abbé Bernard Nodet,
DDB, Foi Vivante, 2000, p.101).
Có thể nói, cuộc đời linh mục là một mầu nhiệm, nếu chúng ta không nhờ ơn Chúa
giải bày thì chúng ta không thể hiểu được: Tại sao họ ra đi và dấn thân làm chứng
và rao truyền Lời Chúa một cách quyết liệt như thế? Từ lúc tôi chưa có, từ lúc
tôi trong lòng mẹ và từ lúc tôi sống giữa muôn người thì Ngài đã chọn tôi! Và từ
tiếng gọi rất riêng tư và rất linh thiêng đó, sứ mạng linh mục được Chúa chăm
nom từng ngày và từng giờ. Mọi ý định và việc thụ huấn đều được xây trên nền tảng
và căn tính của Linh mục thượng phẩm Giêsu. Như thế, đời sống của linh mục là
phục vụ cách nhưng không thì cũng cho lại nhưng không như vậy. Điều này hầu
giúp linh mục tái khám phá sự cao trọng của hồng ân mà làm cho linh mục mãi mãi
đồng hình đồng dạng với Đức Giêsu và thánh hóa linh mục trong sự thật (Ga
17,19). Đành rằng có những chướng ngại vật luôn ngăn cản, nhưng ơn Chúa không
những giúp các ngài chiến thắng, mà còn: ơn
nghĩa Chúa thấm vào ngôn ngữ, mở miệng ra là chữ chân thành, chính Ngài thúc đẩy
tâm linh, đi tìm chân lý thật tình say sưa (Thánh thi, Kinh Sáng, thứ 3, tuần
III, Sách Các Giờ Kinh Phụng Vụ).
3. Linh
mục là người chứng nhân khôn ngoan và trung tín?
Đối với linh mục, địa bàn của đời
sống nội tâm chính là sự suy niệm (nguyện ngắm). Chính từ suy niệm mà ta tìm được
hai nguồn mạch phong phú thiêng liêng, đó là: Sự khôn ngoan và lòng bác ái. Hành trình đời linh mục là
một chuổi ngày tháng làm chứng cho Thầy Giêsu. Nhưng vấn đề làm chứng bằng cách
nào, như thế nào mới đem lại hoa trái cho Thiên Chúa và cho Giáo hội. Có lẽ linh
mục phải bám lấy điều Thầy Giêsu đã dạy: Anh
em hãy khôn ngoan như con rắn và hiền lành như bồ câu (Mt 10,16).
Thực
sự khi nói điều đó xem ra dễ dàng, nhưng thực tiễn mới là điều khó. Do đó, trong thánh lễ truyền chức, tân linh mục
sẽ xin ơn khôn ngoan để phục vụ và sống cho trọn đời linh mục. Cuộc sống linh mục
luôn gắn với sự khôn ngoan và lòng trung tín, nếu không sẽ dễ dàng xa lánh
Thiên Chúa. Tự bản chất, thiên Chúa là Khôn Ngoan và một lòng Trung Tín, nên
linh mục phải thường xuyên kết hiệp với Chúa để luôn có nguồn ơn khôn ngoan va
lòng trung tín. Căn tính của linh mục là thế, nhưng vì cuộc sống và sự tương
quan, đôi khi có những thiếu sót lẫm lỗi, nhưng chính lúc đó linh mục nhận biết
để xa lánh thì là một sự tuyệt hảo, vì như thánh Phaolô nói: “khi
tôi yếu, đó chính là lúc tôi mạnh” (2Cr 12,10).
Thế giới ngày nay, tương lai hay
quá khứ thì hình ảnh linh mục vẫn luôn là hình ảnh của Đức Kitô. Và nếu có khác
thì khác về cách thức và diễn tả mà thôi, còn căn tính và bản chất hình ảnh của
linh mục là thánh thiện, can đảm, khôn ngoan và trung tín để rao truyền Đức
Kitô cho thế gian, vì thế gian đang mong đợi.
Linh mục là chứng nhân của Đức Kitô.
Việc chứng nhân đó phải bắt nguồn từ mầu nhiệm Ba Ngôi và căn tính của tình yêu
hiệp thông trọn vẹn. Điều này, linh mục phải làm chứng bằng khí cụ trung gian bắc
cầu giữa Thiên Chúa và giáo dân. Nghĩa là phải diễn tả được tình yêu Thiên Chúa
cho giáo dân thấy và để họ tri biết hương vị tình yêu tuyệt hảo đó. Đồng thời
linh mục cùng tạo dịp và cơ hội để cho họ tiếp cận và diện kiến với Thiên Chúa.
Cũng có nghĩa, linh mục luôn phải sống trong-sống với Đức Kitô và sống cùng
giáo dân, đây cũng là cơ hội để linh mục sống lại mầu nhiệm khi lãnh nhận chức
thánh, chức dành cho cộng đoàn, hầu thánh hóa toàn vẹn nhờ sứ mạng làm chứng.
Sứ mạng của Giáo hội là loan truyền
Tin Mừng cho thế gian. Vậy để thế gian được nhận biết Chân Lý thì buộc phải có
những chứng nhân, mà linh mục là những chứng nhân tiên phong của Đức Kitô, vì họ
được xây dựng trên căn tính của Thầy Giêsu. Khi được lãnh nhận thừa tác, lúc đó
cũng là lúc mang sứ mạng chứng nhân và coi sóc Dân Chúa. Vì thế, linh mục là
người khôn ngoan trực tiếp thay mặt Chúa để hướng dẫn dân Người và đưa đoàn
chiên về một Chúa Chiên. Vì thế, linh mục khôn ngoan và trung tín là: hãy chăn dắt doàn chiên mà Thiên Chúa đã
giao phó cho anh em: lo lắng cho họ không phải vì miễn cưỡng, nhưng hoàn toàn tự
nguyện như Thiên Chúa muốn, không phải vì ham hố lợi lộc thấp hèn, nhưng vì
lòng nhiệt thành tận tụy. Đừng lấy quyền mà thống trị những người Thiên Chúa đã
giao phó cho anh em, nhưng hãy nêu gương sáng cho đoàn chiên (1 Pr 5, 2-3)
4.
Moät
vaøi caûm nhaän vaø suy tö về đời sống linh mục
a.
Đời sống thiêng liêng là nền tảng
Ngạn
ngữ Mỹ có câu: Sắc đẹp là hoa, còn đạo đức
là quả của cuộc đời. Người ta quan niệm thế đó, cái gì là bề ngoài thì
không bằng cái bên trong, không giá trị bằng cái bên trong. Nghĩa là, nền tảng
để làm cho con người trở thành người thực sự là đức hạnh, chứ không phải do đẹp
trai hay đẹp gái, cũng không phải nói hay hoặc nhiều tài. Nếu là người mà không
có đạo đức, hay đạo đức kém thì đời người không hoàn bị đối với ngôi vị của chính
mình.
Theo tôi, linh mục là người trung
gian, người thay mặt Chúa để đồng hành và chia sớt với dân mà Chúa giao phó. Do
vậy, đời sống thiêng liêng rất cần thiết với linh mục, nếu không muốn nói là phải
cần thiết trong từng giây từng phút. Thánh Ambrôsiô nói rằng: Hỡi linh mục, khốn cho cha, nếu dần dần cha
bỏ cầu nguyện, rồi đi đến quyên nhận biết mình, quyên bổn phận và trách nhiệm
được trao phó cho cha, rồi cha bắt đầu sống thiếu ý thức thánh thiện, sống
buông thả, bị những điều xấu từng ngày đục khoét, rút rỉa, đang khi cha đang cầu
van xin ánh sáng của Chúa.
Vì linh mục là người mang Chúa đến cho người ta gặp gỡ, hay ngược lại, người
ta cần gặp gỡ Chúa qua linh mục. Như thế, nơi con người và cuộc sống của linh mục
phải luôn có Chúa, vì Chúa là gia nghiệp đời con. Giáo Hội đang cần những linh mục thánh thiện; cần những thừa tác viên
giúp các tín hữu cảm nghiệm lòng từ bi thương xót của Chúa và là những chứng
nhân đầy xác tín về tình yêu này.
Đời sống thiêng liêng là thiết yếu nhất cho linh mục, thứ đến mới đời sống
mục vụ. Đời sống thiêng liêng như là nguồi suối làm tươi mát đồng lúa, làm cho
đời linh mục luôn mang một tâm tình vui đời phục vụ. Như thánh Augustin: Yêu đi rồi muốn làm gì thì làm. Linh mục
là biểu tượng của tình yêu, là biểu tượng của Đức Giêsu, vì Thiên Chúa là Tình
Yêu (1Ga 4, 8). Đời sống thiêng liêng nghiêm túc là nền tảng hầu mang lại hiệu
quả trong công việc mục vụ và xứng hợp với thiên chức của ngài. Ðể chức vụ đó thực sự là nguồn mạch đời sống
thánh thiện, cần phải thỏa đáng các điều kiện: các ngài phải tỏ ra "dễ
dạy" với ơn thánh, biết lắng nghe theo tinh thần của Chúa Kitô, Ðấng đã
hiến mang sống mình cho các ngài và còn tiếp tục dìu dắt các ngài. Một khi hoạt
động nhiệt thành với tinh thần bác ái mục vụ các ngài sẽ ứng dụng trong chính
đời sống của các ngài lời Chúa mà các ngài rao truyền, các ngài cũng tự hiến
thân cho Chúa cùng với Thánh Lễ các ngài dâng để rồi hiến thân cho những người
các ngài coi sóc như những đấng chăn chiên thật. Ðời sống Linh Mục vì thế trở
nên duy nhất và hòa hợp vì chức vụ của các ngài giúp sống nội tâm, và đời sống
nội tâm lại soi dẫn hoạt động tông đồ. Các ngài được mời gọi noi gương Chúa
Giêsu, Ðấng coi "của ăn của Người là làm theo Thánh Ý Ðấng đã sai Người và
hoàn thành công việc của Ngài".
Như
thế, đời sống linh mục xem ra khác thường với đời sống trần tục? Đúng, vì các
ngài đã chọn một cuộc sống theo Đức Giêsu. Bởi vậy các ngài phải có một cuộc sống
tách khỏi những nếp sống coi như thế tục, và thay vào đó là một đời sống được
nuôi dưỡng và bao bọc bởi tình thương và lòng mến của Thiên Chúa qua đời sống
thiêng liêng của ngài. Vì mục đích và cứu cánh hay nói cách khác căn tính của
linh mục, “là” linh mục chứ không “làm” linh mục, đây là một khế ước muôn đời
chứ không phải tạm thời. Thế nên bản chất linh mục phải luôn đi trước hành động
hầu làm sáng danh Thiên Chúa Ba Ngôi chứ không phải làm vinh danh cho bản thân
linh mục.
b.
Những thách đố của linh mục trong thời
đại ngày nay
Các
linh mục ngày nay phải làm quen nếu không muốn nói là phải đối diện với xã hội
có nhiều biến chuyễn, với những trào lưu văn hóa, với sự phát triển hiện đại và
phong phú của khoa học kỹ thuật, đồng thời có những thay đổi về cơ chế chính trị.
Những điều này đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến việc loan báo Tin Mừng, cai quản
và sinh hoạt của các ngài. Vì thế, trong những hoàn cảnh đó, hơn bao giờ hết
ngoài những giáo huấn của Giáo hội, linh mục phải bám và cậy trong vào ơn Chúa
một cách mãnh liệt, nghĩa là: Tôi sống
nhưng không phải tôi sống mà là chính Đức Kitô sống trong tôi (Gl 2, 20).
Trong công việc mục
vụ, sự đòi hỏi của giáo dân đối với linh mục quả là một điều đầy phiền toái. Thực
sự, linh mục đang phục vụ cộng đoàn không phải riêng một thứ việc, nhưng là nhiều
thứ việc. Bên cạnh đó, giáo dân luôn đòi hỏi linh mục phải đáp ứng một cách đầy
đủ cho từng việc họ cần, cho từng giáo dân. Do vậy, nhiêu lúc vì áp lực công việc,
một phần giáo dân không thông cảm thiếu tế nhị nên đôi lúc đã xẩy ra những chuyện
không tốt giữa giáo dân va linh mục. Linh mục là người công chúng, nên dễ gì mà
đáp ứng, hay sống vừa lòng với hết thảy mọi người được. Cùng một vấn đề, nhưng
kẻ này khen hay, kẻ kia thì chê dỡ, luôn sống với cảnh làm dâu trăm họ. Có nhiều
nơi, giáo dân thường phàn nàn cha xứ giảng dài, làm lễ lê thê, sống hướng ngoại
nhiều hơn, hay nóng nảy, ít thăm hay gặp gỡ giáo dân…và ngược lại. Trong hoàn cảnh
này, chính là lúc thanh luyện và giúp linh mục thi hành nhánh ý của Chúa, như
thánh Phao lô nói: Những thử thách đó nhằm tinh luyện đức tin của anh em là thứ quý hơn
vàng gấp bội, vàng là của phù vân, mà còn phải chịu thử lửa (1Pr 1,7).
Ngoài những khía cạnh
khách quan, cũng cần nhận định đôi chút về vấn đề chủ quan. Thật sự tôi cũng ngại
nói đến những vấn đề mà mình không muốn nói, nhưng trong năm đặc biệt này, thôi
thì cũng gan dạ chút để nói những gì mình đã mắt thấy tai nghe, đồng thời cũng
là dịp để mình suy gẫm cho con đường mà mình đang bước đi. Có lễ đây cũng là một
thách đố lớn cho cho ơn gọi linh mục! Nói đến linh mục, tôi nghĩ ngay đến trách
nhiệm và nghĩa vụ của các ngài, đó là: công bố Tin Mừng, cử hành các Bí tích và
Á Bí tích, phục vụ cộng đoàn và gặp gỡ mọi người. Nhưng trong thực tế, có đôi
lúc các ngài thi hành quá nhiều việc đến nỗi lơ là đời sống thiêng liêng của
chính mình, chứ chưa nói đến trách nhiệm cử hành phụng vụ và bí tích cho cộng
đoàn. Cũng lắm lúc các ngài quan tâm đến việc xây nhà thờ, nhà xứ, mua xe hơi,
kinh doanh bất động sản … hơn là xây dựng niềm tin và lòng mến cho giáo dân! Nếu
cứ mãi như thế thì sứ mạng làm chứng cho Đức Kitô có phù hợp chưa? Nếu muối mà nhạt đi, thì lấy gì muối cho mặn
lại?(Mt 5, 13).
Nhưng tự căn tính
thì linh mục vẫn là chứng nhân của Đức Kitô. Cho là thế này hay thế kia đi
chăng nữa thì đó là những thành phần nhỏ, bên cạnh đó còn biết bao chiến sỹ chứng
nhân của Chúa đang ngày đêm phục vụ và rao giảng Tin Mừng bằng nhiều khía cạnh
và khả năng của các ngài. Đức Giêsu, Thầy chí thánh của chúng ta cũng phải thử
thách trăm chiều, nhưng vẫn chiến thắng; Giáo hội, hiền thể của chúng ta đã có
lúc giống như tật nguyền vô dụng, nhưng nhờ Thần Khí hiền thê vẫn hiên ngang tiến
bước. Giáo hội phong phú và phát triển là nhờ sự cộng tác, hy sinh và nhiệt
thành của các ngài. Giáo dân được bình an là nhờ các ngài như khí cụ và là người
trung gian mang ơn phúc của Chúa đến cho họ.
Tóm lại, trách nhiệm
của chúng ta là phải có lòng nhiệt thành với các ngài qua lời cầu nguyện, qua sự
cộng tác và qua sự cảm thông trong tình yêu mến của Thiên Chúa. Tôn kính các
ngài qua chức thánh mà Thiên Chúa đã trao ban để phục vụ chúng ta, đồng thời
nhìn vào gương Đức Giêsu là linh mục Thượng Phẩm và biết bao linh mục thánh thiện,
nhiệt tình, hăng say và hy sinh đã, đang và sẽ làm chứng cho Chúa cả cuộc đời. Điều
này, chúng ta phải thể hiện một cách mạnh mẽ và quyết liệt hơn trong Năm Linh Mục
này, để “dầu thức hay ngủ, chúng ta chũng
thuộc về Người”(1Tx 5,10).
Nguyễn văn Bàng, svd
)
